Karacaahmet Mezarlığı Tarihçesi ve Önemi

Karacaahmet Mezarlığı, İstanbul şehrinin ve dolayısıyla Türkiye’nin en büyük Müslüman kabristanlığı olup aynı zamanda dünyanın da sayılı büyük mezarlıklarındandır.İstanbul Üsküdar ilçesi sınırlarında yer alan mezarlık, yüksek bir mevkide bulunup, meyilli bir arazide kuruludur.
Tarihi kaynaklara göre; Karacaahmet Mezarlığı İstanbul’un en eski mezarlığıdır.Rivayetlere göre de ilk olarak İstanbul şehrinin Araplar tarafından muhasarası sırasında şehid olan askerler Karacaahmet Mezarlığının bulunduğu bu alana defnedilmişlerdir.Mezarlıkta hiçbir zaman Roma veya Bizans lâhdine rastlanmamıştır.
Karacaahmet Mezarlığı’nın etrafı; Nuhkuyu Caddesi, Tıbbiye Caddesi, İcadiye Mescidi Sokak, Büyük Salim Paşa Caddesi ve İcadiye Camii Sokağı ile çevrilidir.Yaklaşık 750 dönümlük bir araziyi kaplayan Karacaahmet Mezarlığının yedi kapısı mevcuttur.Bunlar:

1-Seyyid Ahmed (İraniler) Kapısı
2-Namazgâh Kapısı
3-Harmanlık Kapısı
4-Şehitler Kapısı
5-Körkapı
6-Yanık Ömer Kapısı
7-Fıstıklı Kapısıdır.

Karacaahmet Mezarlığının belkemiği ise, eski Menzilhane Yokuşu Caddesi olan şimdiki Gündoğumu Caddesidir.Mezarlık burada İnadiye’den başlayarak İbrahim Ağa’ya kadar uzanır.
Mezarlık köklü bir geçmişe sahip olduğu için toplam defin sayısı hakkında kesin bir rakam ifade etmek zordur.Ama toplam defin sayısı milyonlarla ifade edilebilir.Karacaahmet Mezarlığı; 1917,1940,1956 ve 1974 yıllarında olmak üzere toplam dört kez istimlâk edilmiş olup özellikle son 1974 yılındaki Karayolları istimlâkinde ciddi şekilde tahrip edilmiştir.

Mezarlık İsmini Kimden Alıyor?

Karacaahmet Mezarlığı bu ismi; Horasanlı bir Türkmen Beyi’nin oğlu olan Karaca Ahmed Sultan’dan almaktadır. Hakkında ilk yazılı kaynak Miladi 1371’de tanzim edilen bir vakfiye senedinde adı “Süleyman Horosani oğlu Karaca Ahmet” diye geçer.Karaca Ahmed, 14. yüzyılda Moğol istilası önünde göçen büyük bir Türk kafileleri arasında Anodulu’ya gelmiştir.Bu sırada Selçuklu Devleti son günlerini yaşamaktadır.Karaca Ahmed, önce bozulmuş ve çürümüş Bizans Hükümeti’nin topraklarını yer yer fethe çalışan Türk Mücahitlerinin saflarına karışmış, bir çok fetihlerde bulunmuş, hekimliği ile de Anadolu’da yaşayan halkın derdine dava olmuştur.daha sonra ise Hacı Bektaşi Veli Hazretlerine bağlanmış, onun dervişi olmuştur.İstanbul’a da Hacı Bektaşi Veli Hazretleri tarafından İslam dinini yaymak üzere, hizmet maksadıyla gönderilmiştir.
Asıl Türbesi Manisa Horoz köyünde bulunan Karaca Ahmed Sultan’ın, Karacaahmet Mezarlığının bulunduğu alanda , Gündoğumu ile Nuhkuyusu Caddesinin birleştiği köşede de bir türbesi vardır.Bu türbe 1539 yılında gördüğü bir rüya üzerine Kanuni Sultan Süleyman’ın cariyelerinden olan ve Şehzade Murad'ın annesi olan Gülfem Hatun tarafından yaptırılmıştır.Gülfem Hatun, kendisi Manisa Sancağında bulunduğu sırada sık sık Horoz Köyü’ne giderek Karaca Ahmed Sultan’ın türbesini ziyaret ederdi.

Karacaahmet mezarlığının tarihçesinin çok eski olması hasebiyle burada Osmanlı çizgisini yansıtan, Osmanlı estetiğine sahip çok sayıda mezar taşını görmek mümkündür.Yine Karacaahmet Mezarlığında çok sayıda önemli şahsiyet medfundur.Şeyh Hamdullah Efendi, Süleyman Hilmi Tunahan(k.s), Hattat Hamid Aytaç, Mazhar Paşa , Abdurrahmân-ı Harpûtî Efendi, Ehl-i Cennet Mehmed Efendi, Şair Nabi bunlar arasında sayılabilir.

Hilmi AHISKALI
10.11.2007


Kaynaklar:
Hüve’l Baki/İstanbul’da Osmanlı Mezarlıkları ve Mezar Taşları.Tarih Vakfı Yurt Yayınları
Aysu Uzsayılır Kara, Kentimistanbul Semt Kitapçıkları